Eduardo Paolozzi: ‘One Big Collage’, Boijmans van Beuningen (Rotterdam)

Nog tot en met 26 oktober 2014 staat het Prentenkabinet van Museum Boijmans Van Beuningen in het teken van papieren en filmische collages uitgevoerd door de Schotse kunstenaar Sir Eduardo Paolozzi.

Eduardo Paolozzi (Leith 1924 – Londen 2005) staat bekend om zijn sculpturen, films, zeefdrukken en textielontwerpen waarin de collagetechniek een belangrijke rol speelt. De kunstenaar maakt kennis met deze techniek wanneer hij in 1947 naar Parijs vertrekt waar hij de collages ziet van allerlei bekende surrealisten en dadaïsten. Collage was voor Paolozzi niet slechts een techniek, maar de essentie van zijn kunst. “All human experience is one big collage,” oftewel: “alle menselijke ervaringen zijn één grote collage”, aldus de kunstenaar. In de tentoonstelling ‘One Big Collage’ laat Museum Boijmans Van Beuningen met bijna 60 werken de ontwikkeling in Paolozzi’s oeuvre zien.

‘Bunk!’
Vernieuwend aan het werk van Paolozzi is dat hij gebruik maakt van afbeeldingen uit de populaire cultuur. De kunstenaar groeide op in de periode voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog en in de grimmige sfeer van het door de crisis getroffen Groot-Brittannië raakte hij gefascineerd door Amerikaanse tijdschriften en stripboeken die hij verwerkte tot collages. In de jaren 40 en 50 maakte Paolozzi de collagereeks ‘Bunk!’, waaruit drie werken in het museum zijn te zien. Paolozzi toonde enkele bladen uit deze reeks in 1952 tijdens zijn baanbrekende lezing in het Institute of Contemporary Arts in Londen. De lezing was een pleidooi voor het gebruik van beelden ontleend aan de populaire cultuur als inspiratiebron voor de autonome kunst. Hoewel dit nooit zijn bedoeling is geweest, wordt Paolozzi hierdoor vaak gezien als een van de wegbereiders van popart. Paolozzi zelf voelt zich echter met name verwant met de surrealisten.

‘As is When’ en ‘Moonstrip Empire News. Vol I & II’
Uit de eigen collectie laat Museum Boijmans Van Beuningen diverse grafiekbladen uit drie verschillende series zien die Paolozzi in de jaren 60 maakte: ‘As is When’ en ‘Moonstrip Empire News. Vol I & II’. Deze bladen geven Paolozzi’s ontwikkeling als kunstenaar goed weer: hoewel hij zich nog steeds in dezelfde onderwerpen interesseert, slaat hij technisch gezien een nieuwe weg in. Waar Paolozzi voorheen nog collages maakte door te knippen en plakken, gaat hij vanaf de jaren 60 steeds meer experimenteren met allerlei druktechnieken. Paolozzi werkt hierbij nauw samen met graficus Christopher Prater, eigenaar van de befaamde Kelpra Studio.

History of Nothing
Naast zijn werk op papier, laat het museum ook de film ‘History of Nothing’ zien, die Paolozzi in 1961-1962 samen met regisseur Denis Postle maakte in opdracht van de Royal Academy of Art. De film is een aaneenrijging van beelden. Paolozzi putte hiervoor uit zijn archief en maakte ook enkele nieuwe collages. De eindeloze stroom aan afbeeldingen zorgt ervoor dat de toeschouwer zelf verbanden gaat leggen. Het resultaat is een filmische collage.

Zeldzaam in Nederland
Museum Boijmans Van Beuningen bezit het grootste aantal werken van Paolozzi in Nederland. Al in de jaren 60 kocht het museum twee collageseries van de kunstenaar aan. Buiten de eigen landsgrenzen bezitten onder meer Tate Modern en Victoria & Albert Museum in Londen en de Scottish National Gallery of Modern Art in Edinburgh kunstwerken van Paolozzi.

Sir Eduardo Paolozzi
Eduardo Paolozzi is al vroeg succesvol: op 23-jarige leeftijd wordt zijn eerste solotentoonstelling lovend ontvangen. Van de opbrengst van de verkochte werken reist hij naar Parijs, waar hij optrekt met bekende kunstenaars onder wie Alberto Giacometti en Constantin Brancusi. Deze periode is van invloed op zijn ontwikkeling als beeldend kunstenaar. In 1949 vestigt hij zich in Londen en werkt aan de verfijning van zijn collagetechniek. Later in zijn carrière focust Paolozzi zich voornamelijk op projecten voor de openbare ruimte, zoals de mozaïekmuur die hij ontwierp voor een metrostation in Londen en maakte hij diverse sculpturen voor allerhande pleinen en gebouwen. In 1988 wordt Paolozzi op vierenzestigjarige leeftijd tot ridder in de Orde van het Britse Rijk geslagen.

—–

Paolozzi bij Bergarde
Bekijk het portfolio ‘Zero Energy Experiment Pile’ (ZEEP) van Paolozzi dat te zien is bij Bergarde Galleries.